Hanes Emyr ac Elwyn: Pennod 05 1982
Cynhyrchu’r Gyfres Gyntaf o "Galw Gari"
Ar ôl cwblhau taith pantomeim arall, dychwelais i Fae Colwyn i ddod o hyd i Elwyn wedi'i osod mewn swyddfa newydd. Uwchben ei siop roedd swyddfa wag, felly penderfynodd Elwyn rentu’r swyddfa am gyfnod byr er mwyn paratoi ar gyfer “Galw Gari” yn y gobaith y byddai’n cael ei chomisiynu. Cyrhaeddais y swyddfa i ddarganfod bod angen rhywfaint o ddodrefn arnom. Dwy ddesg, pedair cadair, cwpwrdd ffeilio a ffôn. Roedd y dodrefn yn flaenoriaeth oherwydd roedd Gomisiynydd S4C, Emlyn Davies, ar ei ffordd i Fae Colwyn i fynychu cyfarfod gyda ni y bore canlynol.
Mae llawer o fanteision i weithio yn eich ardal leol, ac un o'r rhai pwysicaf yw dod i adnabod ystod eang o bobl ag amrywiaeth o sgiliau a galluoedd. Cyn belled ag yr oedd dodrefn swyddfa yn y cwestiwn, daeth un dyn i'r meddwl, sef Raymond "Shone" Hughes. Ar y pryd, roedd gan Raymond siop ddodrefn ynn Nghonwy, yn ogystal â siop ym Morfa Conwy. Ges i'r cwbwl gan Raymond am £30! Bargen go iawn. Gyda'r dodrefn angenrheidiol wedi eu gosod, roedd y swyddfa yn barod ar gyfer y cyfarfod gydag Emlyn Davies y bore canlynol.
Roedd hwn yn un arall o'r cyfarfodydd hirfaith hynny, nifer ohonynt wedi eu cynnal yn ystod 1981, "Anghofiwch am yr elfen ffilm a chanolbwyntiwch ar y stand-up". Fodd bynnag, roeddem i gyd yn benderfynol o frwydro'n galed i gadw'r elfen ffilm yn y rhaglen. Yn dilyn tri chyfarfod cwmni a gynhaliwyd dros y 2 ddiwrnod dilynol, ffoniodd Elwyn S4C i drefnu cyfarfod ffôn brys gydag Emlyn Davies.
O ddechrau’r cyfarfod, cyflwynodd Emyr ddadl gref o blaid yr elfen ffilm yn y cynhyrchiad. Ychwanegodd at y ddadl drwy gyfeirio at yr amrywiaeth o sgetsys a ymddangosodd yn y gyfres lwyddiannus Ryan and Ronnie ar y BBC yn gynnar yn y saithdegau. Ar yr ochr ariannol, roedd Elwyn wedi llwyddo i ail-strwythuro cyllideb yr elfen ffilm gan arbed swm sylweddol o arian drwy dynhau'r amserlen. Ar ddiwedd cyfarfod angerddol a dirdynnol, cytunodd Emlyn i ganiatáu i ni gynnwys nifer cyfyngedig o sgetsys ar ffilm ym mhob cynhyrchiad. Anadlodd pob un ohonom ochenaid o ryddhad, roedd “Galw Gari” o'r diwedd, ar ei ffordd!
Y cam nesaf oedd dod o hyd i gyfarwyddwr. Dywedwyd bod nifer o bobl brofiadol eisiau gadael eu swyddi diogel yn y BBC a HTV. Clywodd Emyr hefyd fod rhai cynhyrchwyr radio yn BBC Cymru hefyd yn awyddus i ddatblygu i'r cyfrwng gweledol. Un o'r rhain oedd Gareth Lloyd-Williams. Roedd Gareth wedi gweithio am nifer o flynyddoedd gyda Hywel Gwynfryn, yn cynhyrchu ei sioe frecwast boblogaidd ar BBC Radio Cymru. Aeth Emyr i weld Gareth i egluro ein bod yn gweithio ar gynhyrchiad comedi i S4C ac yr hoffem ei wahodd i’w gyfarwyddo. Roedd ymateb Gareth yn gadarnhaol. Soniodd ei fod yntau hefyd yn ystyried dod yn gynhyrchydd annibynnol felly byddai arlwy Emyr o ddiddordeb mawr iddo.
Y cam pwysig nesaf oedd sefydlu tîm o ysgrifenwyr ar gyfer y sgetsys. Yr enwau a ddaeth i fyny, heblaw Emyr, Elwyn, Glan a minnau, oedd John Ogwen, John Gwilym Jones, Dyfan Roberts ac Ifan Roberts. Cyfarfuom â nhw i gyd i sefydlu canllawiau am y math o ddeunydd yr oeddem yn chwilio amdano ac i bennu dyddiad cau ar gyfer cyflwyno'r sgriptiau. Amserlen y flwyddyn oedd ffilmio’r sgetsys yn ystod mis Mai, recordio’r caneuon gyda’r gwesteion ym mis Hydref, a recordio’r sesiynau stand-up gan Emyr yn Theatr Seilo, Caernarfon fis Tachwedd.
Erbyn diwedd Ebrill, roedd hi’n amser i Gwmni r Castell ddechrau paratoi i ffilmio’r sgetsys, felly ar Fai 4ydd, dechreuais weithio yn ein swyddfa ym Mae Colwyn. Fy mlaenoriaeth oedd sefydlu beth yn union oedd ei angen arnom o ran lleoliadau ac artistiaid i gydweithio ag Emyr fel actorion cefnogol.
Roedd yr actorion cefnogol yn hawdd i’w castio, ein dewis cyntaf oedd Mari Gwilym, roedd hi’n ddigrifwr naturiol ac felly, roeddem yn gwybod bod rhaid ei chynnwys. Roedd ei pherfformiadau yn y pantomeimiau ac ar y radio yn "Gari a Mari", yn hynod broffesiynol. Ein hail ddewis oedd actor ifanc oedd hefyd wedi gweithio gydag Emyr yn y pantos, "Elibabi", a "Mwstwr y Clwstwr. Ei enw? Ifan Huw Dafydd. Yn y pantos roedd Huw wastad yn barod i wneud ei orau glas ac er ei fod yn ddim yn ganwr gwych, roedd bob amser yn rhoi cant y cant i bob perfformiad. Roedd Emyr hefyd yn mwynhau gweithio gyda’r ddau ohonynt.
Y flaenoriaeth arall oedd y lleoliadau ar gyfer y sgetsiau ar ffilm. Er nad oedd llawer o'r sgetsiau wedi'u hysgrifennu eto, roedd yr ysgrifenwyr wedi derbyn rhai canllawiau ynglŷn â'r mathau o sefyllfaoedd a lleoliadau y disgwyliwn eu gweld. Lleoliadau cyffredin, fel y Trinwyr Gwallt, y Dafarn, y Feddygfa a'r Archfarchnad. Ond, y broblem fwyaf i’r cynhyrchwyr annibynnol oedd yn gweithio yng Ngogledd Cymru yn nyddiau cynnar S4C oedd diffyg cyfleusterau stiwdio. Roedd y BBC a HTV yn ddigon ffodus i gael eu stiwdio "fewnol" eu hunain ynghyd â dylunwyr a seiri coed i adeiladu pa bynnag set oedd ei angen ar gyfer y sgets.
Felly, sut wnaethon ni oresgyn y broblem fawr hon? Wel, mae gennym ni i gyd meddyg teulu, hoff siop trin gwallt, tafarn neu archfarchnad. A dyna oedd yr ateb syml. Wrth i sgriptiau’r wythnos gyntaf o ffilmio ddod i mewn, sylweddolon ni fod angen Cymhorthfa Meddyg, Swyddfa Pennaeth Ysgol, Tafarn ac Archfarchnad
Fy ngalwad ffôn gyntaf oedd at fy meddyg teulu, Dr. Phillip Grout, i ofyn am ei ganiatâd i ddefnyddio ei ystafell ymgynghori ynghyd â'i ddesg ac offer meddygol fel monitor pwysedd gwaed a soffa archwilio. "Iawn", meddai Dr. Grout, "mae'r ystafell ar gael bob prynhawn rhwng 2 a 5 o'r gloch oherwydd rydw i allan yn gwneud galwadau tŷ. Ond bydd yn rhaid i chi fod allan cyn fy ymgynghoriad gyda'r nos am 6 o'r gloch".
Fy ngalwad nesaf oedd i fy hen ffrind, Prifathro Ysgol Gynradd Deganwy, Dennis Roberts. Bu Dennis hefyd yn hynod o gydweithredol, gan gynnig ei swyddfa i ni am ddiwrnod yn ystod gwyliau hanner tymor Mai. Roedd y lleoliadau eraill hefyd yn ymateb yn gadarnhaol i’n ceisiadau, sef y tafarn oedd "The Albert" yn Llandudno, roedd y siop trin gwallt yn Neganwy a'r archfarchnad, Asda yn Llandudno.
Roedd ffilmio’r sgetsys yn ein cadw ni’n brysur am gyfanswm o ugain diwrnod hir. Roedd pob diwrnod yn cychwyn am 7 o’r gloch yng Ngwesty’r Castell, Deganwy ac yn gorffen tua 9 o’r gloch bob nos. Ar ddiwedd pob diwrnod o ffilmio, byddai ffilm y diwrnod yn cael ei anfon at olygydd y ffilm, Martin Sage. Byddai Martin wedyn yn copïo'r eitemau da ar dâp VHS i ni eu gwylio.
Tua’r adeg yma, cawsom alwad ffôn gan Wil Aaron, cyfarwyddwr y cwmni cynhyrchu, “Ffilmiau’r Nant”. Roedd S4C wedi bod mewn cysylltiad ag ef i'w gynghori i anfon ei ddau gyd-gyfarwyddwr, Robin Evans ac Alun Ffred Jones ar gwrs hyfforddi cynhyrchu teledu. Awgrymodd S4C hefyd y byddai’r cwrs o fudd i Elwyn a minnau. Nid oedd hyn yn annisgwyl cyn belled ag yr oeddem ni yn y cwestiwn oherwydd ein diffyg profiad amlwg. Fodd bynnag, roedd Robin a Ffred yn llawer mwy profiadol ar ôl gweithio i adran newyddion HTV ac, felly, yn anhapus am orfod dilyn y cwrs. Eto i gyd, nid oedd hyn yn broblem i ni, felly i ffwrdd â ni i Lundain.
Roedd “Television Training International” yn gwmni dau ddyn. Andrew Quicke oedd yr uwch bartner a Harris Watts, dyn iau a mwy egnïol. Roedd Andrew wedi cynhyrchu sawl rhaglen grefyddol i'r BBC, fel "Songs of Praise". Roedd Harris Watts wedi cyfarwyddo sawl adroddiad ffilm ar gyfer cynhyrchiad y BBC, "Tomorrow's World". Roedd Andrew Quicke yn Darlithydd yn y Cyfryngau ym Mhrifysgol Regent yn Llundain ac roedd Harris wedi cyhoeddi sawl llyfr ar dechnegau ffilm a theledu, ond nid oedd yr un ohonynt wedi ysgogi hyder yn Ffred a Robin. Roeddent yn meddwl, i'r ddau ohonynt, fod y cwrs yn ddiangen. Roedden ni’n cytuno, roedd y ddau yn fwy profiadol nag Elwyn a minnau. Ar ddiwedd y cwrs, roedd yn rhaid cyfaddef bod Elwyn a minnau wedi dysgu llawer, yn enwedig am y broses ôl-gynhyrchu. Yn anffodus, ni fwynhaodd Ffred a Robin y profiad a gwnaethant bwynt o gyfleu eu hanfodlonrwydd i Andrew a Harris.
Ar ddiwedd Medi 1982, daeth yn amser i ni bwcio ein hartistiaid gwadd ar gyfer “Galw Gari”, a phenderfynu ar y parodïau i gloi pob rhaglen. Roedden ni i gyd yn cytuno y dylai pob gwestai wythnosol fod yn ganwr. Yn wreiddiol, roeddem wedi dewis chwech, un ar gyfer pob pennod, fodd bynnag, oherwydd cyfyngiadau ariannol daeth y cyfanswm i lawr i dair gyda dwy raglen yr un. Ein dewis cyntaf oedd ein hen ffrind o ddyddiau’r pantomeim, Sioned Mair. Nesaf, roedd Eleri Llwyd ac yn olaf, wyneb newydd o Gaerdydd, Fiona Bennett. Cysylltodd Elwyn â’r merched i ofyn iddynt benderfynu ar ddwy gân ac yna cysylltodd â mi i drafod y trefniant, yr arddull a’r cywair.
Y pwnc trafod nesaf oedd y parodïau, ac ar y pwynt hwn, credaf ei bod yn bwysig nodi nad yw’r hyn a oedd yn dderbyniol ym 1982 o reidrwydd yn dderbyniol yn yr unfed ganrif ar hugain. Diau fod hyn yn wir am gymeriadau a phynciau y paratoadau. Ni fyddai'r naill na'r llall o'r caneuon yn dderbyniol heddiw.
Y caneuon amheus oedd, “Cân y Balerina” ac “Un Ohonyn Nhw.” Roedd y cyntaf yn dangos Emyr wedi gwisgo mewn tutu gan gyfaddef ei fod wrth ei fodd yn dawnsio balê ar adegau. Gyda’r ail gân, roedd Emyr yn actio triniwr gwallt hoyw gyda symudiadau addas a dillad. Roedd yr alawon yn hawdd i’w dewis, ond yn anodd dod o hyd i ysgrifenwyr ar gyfer y geiriau. Y dewis cyntaf oedd John Ogwen ar gyfer y “Cân y Boi Sgowt”. Roedd y dôn, “Dance of the Hours” gan Ponchielli wedi ei mabwysiadu gân y digrifwr Americanaidd, Alan Sherman gyda’i gân, "Hello Muddah, Hello Faddah", felly dyna beth ysgrifennodd John, ond roedd ei fersiwn yn llawer digrifach.
Y Boi Sgowt
Roedden ni wedi bwcio stiwdio Sain am chwe diwrnod o ddydd Sadwrn, 16eg i ddydd Iau, 21ain o Hydref i recordio’r caneuon a’r parodies. Yr wythnos ganlynol, buom yn recordio darnau fideo aml-gamera y gyfres o flaen cynulleidfa fyw yn Theatr Seilo yng Nghaernarfon. Roedd y darnau hyn yn cynnwys caneuon yr artistiaid gwadd, y parodïau a sesiynau "Stand Up" Emyr. Fe wnaethon ni recordio dwy bennod bob nos, dros dair noson. Dechreuodd yr ymarferion camera am 2-00 p.m. bob dydd, cyrhaeddodd y gynulleidfa am 7-00 p.m. a recordiwyd y ddwy raglen rhwng 7-30 a 9-30 p.m. Union fis yn ddiweddarach, ar Ragfyr 10fed, cyflwynwyd y gyfres yn ffurfiol i S4C ar amser ac o fewn y gyllideb.
Y Boi Sgowt a'r Pianydd Byddar
Ym Mhennod 6, ymateb i’r gyfres gyntaf a chynigion am rhaglenni ar gyfer 1983.
